Sarı kantaronun diğer isimleri
- Kılıç otu
- Mayasıl otu
- Cadı otu
- Saint John's wort
- Hypericum perforatum (bilimsel adı)
Sarı kantaron nedir?
Sarı kantaron, Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika kökenli olduğu düşünülen, fakat şimdi dünyanın birçok yerinde yaygın olarak bulunan bir bitkidir. Tıp alanında en çok araştırılan bitkilerden biridir. Çiçek açan üst kısımları tıbbi özellikleriyle bilinir ve baş ağrısı, böbrek sorunları ve nörolojik hastalıklar için yüzlerce yıllık bir geçmişi vardır. Geleneksel tıpta sarı kantaron çay ve yağ olarak tüketilmektedir. Aynı zamanda Amerika Yerlileri tarafından yara iyileşmesi, yılan sokması, bitler ve ishal için kullanılmıştır. Günümüzde sarı kantaron, özellikle Avrupa ülkelerinde antidepresan olarak, anksiyete giderici, uyku ve mevsimsel duygulanım bozukluğunun tedavisinde kullanılmaktadır.
Öne çıkan tıbbi özellikleri nelerdir?
Sarı kantaron bitkisi depresyonu hafifletebilir. Fakat, bu bitki kemoterapi dahil pek çok ilacın etkinliğini azaltabilir! İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalara göre sarı kantaron depresyona karşı önemli ölçüde etkili ve iyi tolere edilebilir bitkisel ilaçtır (fitoterapi). Aynı zamanda kadınlarda mensturasyon öncesi ağrı ve karın şikayetlerinin hafifletilmesinde de yardımcı olabilir.
Tıbbi etkileri, içeriğinde bulunan hiperikum (hypericum), hiperisin (hypericin) ve hiperforin (hyperforin) adlı bileşiklerle ilişkilendirilmiştir. Sarı kantaronun hayvan çalışmalarında nöroprotektif (sinir sistemi koruyucu) etkileri olduğu bulundu, fakat daha fazla çalışma gerekiyor.
Sarı kantaron hangi hastalıkların tedavisinde denenmektedir?
Depresyon tedavisinde
İnsanlarda yapılan pek çok çalışma depresyon için bu bitkinin kullanımını desteklemektedir. SSRI grubu antidepresanlar gibi beyindeki serotoin miktarını artırarak antidepresan etkisini gösterir.
Anksiyete tedavisinde
Birçok çalışma depresyon tedavisinde etkili sonuçlar ortaya koysa da anksiyete tedavisi için kayda değer bir çalışma yapılmamıştır.
Kronik yorgunluk tedavisinde
Bazı araştırmalar kronik yorgunluk tedavisinde kullanımı desteklemekte, fakat daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Uykusuzluğun tedavisinde
Bu amaçla kullanıma dair bir kanıt yoktur.
Adet dönemine bağlı şikayetleri (premenstrüel sendrom) azaltmada
Sarı kantaron, adet öncesi semptomları azaltabildiği klinik çalışmalarla gösterilmiştir. Ayrıca menopoz döneminde ateş basmaları azaltabildiğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
Mevsimsel duygu durum bozukluğu tedavisinde
Şu ana kadar yapılan birkaç çalışma sarı kantaronun bunun için etkili olmadığını gösteriyor.
Topikal (krem) olarak, yara iyileşmesi için
Laboratuvar çalışmalarında, sarı kantaron antibiyotik ve antiviral ajan olarak etki göstermektedir, ancak klinik araştırmalarda yaraların iyileşmesine yardımcı olabileceğine dair bir kanıt bulunmamaktadır.
HIV enfeksiyonu AIDS hastalığı
Konuyla ilgili yapılan az sayıda çalışma yüksek toksisiteye (yan etki) rağmen ve hiçbir yararı olmadığını göstermiştir.
Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu
Az sayıda araştırma yapılmış sarı kantaronun dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu için etkili olmadığını göstermiştir.
Sarı kantaron kullanmaya düşünenlere uyarılar
- Sarı kantaron kullanımı güneşe karşı daha hassas bir cilde sahip olmanıza sebep olabilir.
- Sarı kantaron kemoterapinin etkisini azaltabilir ve radyoterapinin ciltteki yan etkilerini artırabilir.
- Hastalar ameliyat öncesi, kemoterapi öncesi veya radyoterapi öncesi sarı kantaron kullanmamalıdır.
- Diğer reçeteli antidepresanlara ek olarak sarı kantaron kullanımı sebebiyle vücutta aşırı serotonin birikimi ciddi bir durum oluşturabilir.
- Bu bitkiyi kullanırken ağrı, karıncalanma, iyileşmeyen yaralar, cildin ve gözlerin sararması gibi olağan dışı bulgular olursa hemen doktorunuzla iletişim kurun.
Aşağıdaki durumlarda kullanmayın
- Hamileyseniz ya da emziriyorsanız
- Doğum kontrol hapı kullanıyorsanız: sarı kantaron gebelik riskini artırabilir.
- Radyoterapi görüyorsanız: sarı kantaron tedavinin etkisini azaltabilir.
- Kemoterapi görüyorsanız: sarı kantaron kemoterapinin etkisini azaltabilir.
- Metotreksat alıyorsanız: sarı kantaron bu ilacın toksik etkileri artırabilir.
- Ameliyat olacaksanız: öncesinde bırakmalısınız.
- Kan sulandırıcı veya diğer pıhtılaşma önleyici tedavi alıyorsanız: sarı kantaron etkisini artırabilir veya azaltabilir.
- Kalp yetmezliği veya kalp ritmi problemlerini tedavi etmek için ilaç kullanıyorsanız: sarı kantaron etkilerini azaltabilir.
- Depresyon ve / veya anksiyete için ilaç kullanıyorsanız: Sarı kantaronun ek etkileri olabilir ve seroton birikmesine bağlı yan etkilere yol açabilir.
- Bipolar bozukluğunuz varsa: Bu bitki bipolar bozukluğu olan birkaç hastada şikayetlerin artışına neden oldu.
- Migren veya küme baş ağrısı için ilaçlar kullanıyorsanız: sarı kantaronun farklı etkileri olabilir, ağrıları artırabilir.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon) için ilaç kullanıyorsanız: sarı kantaron bu ilaçların etkilerini azaltabilir ya da artırabilir.
- Şeker hastalığı için ilaç kullanıyorsanız: sarı kantaron diyabet ilaçlarının etkinliğini azaltabilir.
- İmmünsüpresif (bağışıklık sistemi baskılayıcı) terapi, AIDS tedavisi görüyorsanız: sarı kantaron bu ilaçların etkisini azaltabilir.
- Kolesterol düşürücü ilaçlar alıyorsunuz: sarı kantaron etkisini azaltabilir.
- Öksürük baskılayıcı veya alerji ilaçları alıyorsunuz: sarı kantaron etkisini azaltabilir.
Sonuç olarak sarı kantaron hafif şiddette depresyon tedavisinde ve premenstrüel sendrom şikayetlerinin azaltılmasında yardımcı olabilir, fakat birçok ilaçla etkileşime girdiğinden dolayı, mutlaka doktorunuza ve eczacınıza aldığınız tedavi ve ilaçları belirterek danışınız.